Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ, Việt Nam là di sản âm nhạc thứ tư Viện Âm nhạc được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tin tưởng giao cho thực hiện Bộ Hồ sơ khoa học để đệ trình lên UNESCO.  Sau những chuyến sưu tầm điền dã dài ngày tại 9 tỉnh thành Trung bộ, Viện Âm nhạc đã thu thập được rất nhiều tư liệu có giá trị dưới dạng văn bản, âm thanh, hình ảnh về nghệ thuật Bài chòi và những vấn đề liên quan, làm cơ sở dữ liệu khoa học cho việc xây dựng thành công bộ Hồ sơ quốc gia về di sản văn hóa phi vật thể này. Tuy có sự tương đồng về diện mạo và kết cấu chung, nhưng Bài chòi ở mỗi địa phương lại mang những nét riêng, những điểm khác biệt trong hình thức sinh hoạt, dạng thức trình diễn, nghệ thuật và âm nhạc thể hiện, tạo nên tính đa dạng cho loại hình nghệ thuật này. Mặc dù vậy, cho đến nay vẫn chưa có một tài liệu nghiên cứu nào đưa ra được một bức tranh toàn cảnh với đầy đủ thông tin về sinh hoạt nghệ thuật dân gian này ở các địa phương khác nhau, cũng như tìm hiểu, lý giải sâu kỹ về những hình thức sinh hoạt và biểu hiện nghệ thuật phong phú được tồn tại song song của Bài chòi trước kia và hiện nay. Đó chính là lý do mà Viện Âm nhạc cho ra mắt cuốn sách Bài chòi Trung bộ, Việt Nam dưới dạng tuyển tập tư liệu, giúp độc giả có thể tiếp cận một cách khách quan, chân thực và tương đối toàn diện về các khía cạnh của sinh hoạt nghệ thuật Bài chòi ở các địa phương khác nhau, từ các góc độ khác nhau. Điểm đặc biệt, tạo nên giá trị khác biệt của cuốn sách chính là phần chia sẻ về chuyện đời, chuyện nghề, những trải nghiệm thực tế, sự mong mỏi kỳ vọng đối với loại hình nghệ thuật Bài chòi của những người trong cuộc, đó là các nghệ nhân, nghệ sĩ, người trình diễn Bài chòi; những người dân và cả những người đóng vai trò quản lý thuộc các cộng đồng có sinh hoạt Bài chòi được Viện Âm nhạc ghi lại trong khi điền dã tại các tỉnh thành. Cuốn sách sẽ thay lời tri ân của Viện Âm nhạc gửi tới các nghệ nhân, nghệ sĩ, cộng đồng các tỉnh thành có sinh hoạt Bài chòi, các nhà nghiên cứu, các nhà quản lý đã hỗ trợ, hợp tác, cung cấp thông tin để Viện có được hệ thống dữ liệu về loại hình nghệ thuật này như hiện nay. Hy vọng sách Bài chòi Trung bộ, Việt Nam sẽ mang lại những thông tin hữu ích cho những người quan tâm đến nghệ thuật Bài chòi.

PHẠM MINH HƯƠNG