Lai Châu là tỉnh miền núi nằm ở khu vực phía Tây Bắc của Việt Nam với 20 dân tộc cùng sinh sống. Nơi đây không chỉ được biết đến bởi cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ mà mỗi dân tộc sinh sống trên mảnh đất này đều sở hữu một đời sống văn hóa tinh thần phong phú, mang bản sắc riêng, trong đó nghệ thuật dân gian là thành tố nổi bật, phản ánh sinh động tâm hồn, đời sống và tín ngưỡng của họ. Dân tộc Thái trắng, Mảng, Cống và Khơ mú là những cộng đồng cư dân cư trú lâu đời tại tỉnh Lai Châu. Họ có đời sống âm nhạc cùng các điệu múa dân gian vô cùng đặc sắc, gắn bó mật thiết với sinh hoạt, lao động sản xuất và lễ hội. T háng 3 năm 2025 Viện Âm nhạc đã triển khai chương trình sưu tầm âm nhạc và múa dân gian của các dân tộc Thái 10 trắng, Mảng, Cống và Khơ mú tại huyện Nậm Nhùn, tỉnh Lai Châu. Kết quả của đợt sưu tầm, Viện đã thu thập được 70 tiết mục múa, hát và độc tấu nhạc cụ, trong đó có 18 tiết mục của dân tộc Mảng, 33 tiết mục của dân tộc Thái trắng, 8 tiết mục của dân tộc Cống và 11 tiết mục của dân tộc Khơ mú. Mỗi dân tộc đều có những nét đặc trưng nghệ thuật riêng. Các tiết mục Xòe truyền thống như Xòe nón, Xòe quạt, Xòe khăn,… được trình diễn kết hợp với các nhạc cụ tính tẩu, trống, chiêng, nhị đã tạo nên bản sắc của người Thái trắng nơi đây. Dân tộc Mảng còn lưu giữ được các làn điệu sáo Lờ lầm đã từng có mặt trong đời sống sinh hoạt thường ngày cũng như trong tình yêu đôi lứa khi xưa. Những làn điệu dân ca gắn với nghi lễ, lao động sản xuất là vốn liếng âm nhạc truyền thống quý giá mà dân tộc Cống gìn giữ được cho đến ngày nay. Dân tộc Khơ mú vẫn còn bảo tồn được các điệu múa kết hợp với các nhạc cụ Om đinh, Đao đao, trống, chiêng cùng nhiều làn điệu dân ca phong phú. Trong số các bài bản sưu tầm được, có những tiết mục còn mang đậm bản sắc truyền thống, phản ánh rõ nét yếu tố văn hóa bản địa, nhưng cũng có những tiết mục được sáng tạo mang hơi thở thời đại, phù hợp với thẩm mỹ nghệ thuật của cộng đồng hiện nay. Chương trình sưu tầm lần này không chỉ để lưu giữ những giá trị nghệ thuật dân gian được trao truyền lại, mà còn góp phần khích lệ các sáng tạo nghệ thuật trên nền tảng phát huy mạnh mẽ những nét đẹp truyền thống của cộng đồng các dân tộc ở Lai Châu.

ĐÀO THỊ HỒNG LÊ